Bir süredir kitap önermemi isteyen mesajlar çoğaldı. Özellikle üniversite, hatta lise çağlarındaki kardeşlerin ilgi duyduğu alanlar şaşırtıcı ve gurur verici. Çok bildiğimden değil de, hakkım olduğu için söyleyeyim, çok okuduğumdan, mesajların da sıklığı arttığından bir liste yapayım dedim. Daha önce sosyal medyada yapmıştım. Ancak bu defa, her kitaba dair bir paragraf olsun açıklama koymak ve not vermek istedim.
Tabii aklımda ilk etapta 50 kitap önermek vardı ama vaktim yetmedi. Üstelik kitap, şiir, film vs önermekte pek başarısızım. Aklıma binlerce isim üşüşüyor, seçmekte zorlanıyorum. Fakat kararlıyım, her defasında 25 kitap olmak üzere 2018 yılı boyunca bunu 200 kitaba çıkaracağım. İlginizi çektiyse, takipte kalınız.
Unutmadan, sitenin ilgili alanından üye olabilir, bu sayede yeni yazı duyurularını e-posta olarak alabilirsiniz.
İşte o liste:
1. Avrasyacılık – Meşdi İsmayilov: Doğu Batı yayınlarından çıkmış, aklımda yanlış kalmadıysa bir doktora tezi. Okuduğum en iyi Avrasyacılık araştırması. Hiç beylik laflara kaçmadan, bilimsel yönteme sadık kalarak İsmayilov Rusya’nın neo-emperyalist politikasını irdelemiş ve Türkiye özelinde okumuş. Akıcılık: 4 İlginçlik: 7 Derinlik:8
2. Beyond Culture – E. T. Hall: Türkçesi var mı bilmiyorum, ama beşeri bilimlerle ilgilenen herkesin okuması gereken bir kitap. Canım Ömer Faruk Engin, kütüphaneden fotokopisini çekip getirmişti bana, güzel bir notla. “Sosyal uzantılar” nazariyesi herhalde en çok alıntıladığım meselelerden biridir, İskender Öksüz “yav ne çok seviyorsun bu adamı” demişti en sonunda, dayanamayarak. İnsan kültürünün şekillenişini bilimsel ve “insan doğası”nı irdeleyerek ele alan, Marksist yahut postmodern saçmalıklara hiç bulaşmayan bir kitap. Esasen Hall ne yazmışsa okunmalıdır. Akıcılık: 8 İlginçlik: 9 Derinlik: 10
3. Bilinç Gökten Düşmedi – Hoimar von Ditfurth: Bilincin nasıl evrildiğini büyük uzmanlık sahibi olmadan anlamak isteyenler için güzel bir başlangıç kitabı. Evrimin biyoloji bilgisi ve bilimsel terim dağarcığı sınırlı olanlara anlatılmasında güzel bir kaynak. Akıcılık: 8 İlginçlik: 7 Derinlik: 7
4. Cultures and Organizations: Software of the Mind – Geert Hofstede: Bu da sıkça değindiğim nazariyelerin anlatıldığı kitaplardan. Hofstede de Hall gibi “ne yazmışsa okunmalı” denecek cinsten. Kültürel boyutlar kuramı, özellikle Türkiye’de sürekli olarak çuvallamamızın “kültürel kodlarımızda gizli” birtakım meyillerden kaynaklandığını ileri sürerken sıkça faydalandığım bir konseptti. Hofstede gibi beşeri bilimleri pozitif anlayışla ele almaya çalışanlardan, sosyolojimiz ve psikolojimizin biyolojimizle hala ilişkili olduğunu gösterenlerden çok hoşlanıyorum, çıkma teklif edebilirim. Akıcılık: 6 İlginçlik: 8 Derinlik: 10
5. Düne Kadar Dünya – Jared Diamond: Kendisinin hep Tüfek Mikrop Çelik kitabı önerilse de ben Diamond’dan Düne Kadar Dünya’yı önermeyi seçtim. Bu gölgede kalmış eseri de bayağı önemli, sıkça atıf yaptığım eserlerden biri ayrıca. Kültürün farklı coğrafyalarda şekillenirken hem evrensel, hem de sui generis birçok ürün yarattığını ve bunların nedenlerini irdeliyor. Ben İngilizcesinden okudum, vereceğim not da bu dilde; Türkçesi ne kadar akıcıdır bilmiyorum. Akıcılık: 8 İlginçlik: 10 Derinlik: 8
6. Ethno-symbolism and Nationalism – Anthony D. Smith: Biraz ağır bir kitap, ancak Türk milliyetçiliği için önemli bulduğum ve Marksist sansür nedeniyle ülkemiz literatüründe hakkında pek içerik üretilmeyen ve değinilmeyen etno-sembolist kuramı anlatması nedeniyle kıymetlidir. Akıcılık: 3 İlginçlik: 9 Derinlik: 10
7. Gen Bencildir – Richard Dawkins: Evrimi anlatsa da sanırım bu kitap “mem” kavramını derinlemesine ele aldığı ilk eseri. İnsan evrimi, sosyalliği ve kültürüne dair sözel nazariyelerle pozitif gerçekleri birleştirmek için önemli bir kitap. Üstelik tam bir popüler bilim kitabı, anlaması kolay. Kitabın ana tezi, “gen bencildir” meselesi ise yanlış anlaşılmaya müsait ve biraz şüpheli. Akıcılık: 8 İlginçlik: 9 Derinlik: 7
8. Homo Ludens – Johan Huizinga: İlk defa masonluk üzerine düşünürken, koca koca adamların saçmasapan ritüelleri nasıl ciddiye alabildiğini araştırırken karşıma çıkmıştı. Oyun oynayan insan. Fikir yer yer eleştirilse de oldukça ilginç: Kültürün bütün ürünleri aslında oyun kökenlidir diyen bir nazariye var ortada. Tek başına her şeyi açıklamıyorsa da, insan doğasını ve cemiyetlerin teşekkülünü anlamak isteyen herkesin mutlaka okuması gereken bir kitap. Bildiğim kadarıyla Türkçesi var. Akıcılık: 7 İlginçlik: 10 Derinlik: 7
9. İştikakçının Köşesi – Şinasi Tekin: Etimolojiye ilgi mi duyuyorsun? Etimolojiyle akıl yürütmeye çalıştığında yer yer çuvallasa da (Örneğin bozkurt meselesi) Şinasi Tekin’in etimoloji yazılarının derlemesiyle çok güzel bir eser ortaya çıkmış. Üzengiye dair bölüm hassaten ilgi çekici. Akıcılık: 8 İlginçlik: 9 Derinlik: 7
10. Karanlık Bir Dünyada Bilimin Mum Işığı – Carl Sagan: Bilimsel düşüncenin rağbet görmeyişi, hurafelerin yayılışı, verdikleri zararlar, her şeye rağmen azimle, sırf iyi bir insan olmak uğruna bilimsel düşünceyi yaymaya çalışan bir bilim insanı. Carl Sagan’ın bu eseri adından da anlaşılacağı gibi karamsar bir havada, ancak insana azim de aşılıyor. Hem Türkçesi, hem İngilizcesini okudum, hangi yayınevi hatırlamıyorum ama çevirisi fena değildi. Akıcılık: 6 İlginçlik: 8 Derinlik: 8
11. Karşılaştırmalı Mitoloji: Tolkien Ne Yaptı – M. Bahadırhan Dinçaslan: Propp’a ve diğerlerine değindiğim bu listede, bu güzide esere değinmesem olmazdı. Kendim yazdım diye demiyorum, sırf bu alanda abartısız binin üzerinde kitap okumuş, geceler boyu makaleler, notlar arasında kaybolmuş bir adamın, kafasında canlanan tespitleri çalakalem de olsa, unutmayayım diye kayda geçirmesi. Birkaç dil daha öğrenip daha geniş bir külliyatı taradığımda yazacağım bir başeserin belki de ön özeti. Gözlerim bu uğurda bozuldu, okuyun işte. Akıcılık: 1 İlginçlik: 9 Derinlik: 7
12. Kesin İnançlılar – Eric Hoffer: İlginçtir, 80 öncesi ülkücülerin hepsinin kütüphanesinde bu kitap var. Hatta gizliden bir ülkücü turnusolü vazifesi görebilir. Babamın kütüphanesinden keşfettiğim kitaplardan. İdeolojik çılgınlıkların arka planına dair çok bilimsel değilse de ufuk açıcı tespitler yapıyor Hoffer. Hayatı da ilginçtir, okumakta fayda var. Akıcılık: 8 İlginçlik: 8 Derinlik: 7
13. Kitle Hareketlerinin Anatomisi – Gustave Le Bon: Bir klasik. Kolektif-bireyci kültür ayrımının ilk defa ciddi ele alınıp oturtulduğu eser. Hall ve Hofstede çok daha öndeler belki, fakat Le Bon aynı Durkheim ve biz Türkler için Gökalp gibi sürekli anmamız gereken adamlardan. Akıcılık: 7 İlginçlik: 6 Derinlik: 8
14. Masalın Biçimbilimi – Vladimir Propp: Bu hacimde bir eser bana ciltler dolusu kitap kadar ufuk açtı. Rus masallarından yola çıkarak Propp masalların belli arketipler, hikaye örüntüleri ve işlevleri sürekli tekrar ettiğini, bir nevi “evrensel masal reçetesi” olduğunu söylüyor. Bunun nedeni bambaşka bir hikaye, ancak önce Propp okunmalıdır. Akıcılık: 4 İlginçlik: 8 Derinlik: 8
15. Millet ve Milliyetçilik – İskender Öksüz: Başında bana teşekkür var diye demiyorum, bir Türk milliyetçisinin kaleminden çıkan en dolu milliyetçilik kitabıdır. Yeni başlayanlar için Öksüz’ün Niçin kitabı daha iyiyse de, en derinlikli eserini bu listeye koymayı tercih ettim. Milliyetçiliğimizin oturması gereken doktrinel ve bilimsel temelleri, bu listede de göreceğiniz ve bir kısmını Öksüz sayesinde keşfettiğim yazarlara referanslar vererek çok güzel açıklıyor. Akıcılık: 7 İlginçlik: 8 Derinlik: 9
16. Milliyet Duygusunun Sosyolojik Esasları – Sadri Maksudi Arsal: Türk milliyetçiliğinin bir zamanlar ne kadar yüksek ve bilimsel yöntemi içselleştirmiş bir entelektüel mertebeye eriştiğini görmek için bile olsa okunur. Arsal’ın yer yer bugün etno-sembolizm dediğimiz anlayışa çok uygun düşen tespitler yaptığını görüyoruz. “Hangi topluluğa millet denir” sorusuna cevap arayanların, belki zamanı geçtiği için yer yer boşluğa düşen ancak düşünce serüvenimizin şahitliğini yaptığı için kıymetinden bir şey kaybetmeyen bu kitabı okuması gerekir. Akıcılık: 5 İlginçlik: 6 Derinlik: 8
17. Milliyetçilik - Liah Greenfeld: Modernite – milliyetçilik ilişkisini irdeleyen bu başucu eserini ilk defa Çağatay Özdemir’in bir paylaşımında görmüştüm. Hacimli ve biraz ağır, ancak modern dünyanın şekillenmesinde milliyetçiliğin amil olarak oynadığı rolü anlamak istiyorsanız mutlaka okunmalı. Akıcılık: 5 İlginçlik: 7 Derinlik: 10
18. Mit ve Destan – Georges Dumezil: Bencileyin mitolojileri ve kadim toplumların organizasyonunu anlamak isteyenlerin mutlaka okuması gereken bir kitap. Dumezil’in Hint-Avrupa mitolojisinden yola çıkarak yaptığı antropolojik tespitler bugün bile gündemdedir. Mitleri anlamak, insan ve cemiyet doğasını kavramamız için önemli bir yöntem teşkil ediyor. Akıcılık: 7 İlginçlik: 8 Derinlik: 9
19. Nations – Azar Gat: Neden millet olmalıyız sorusuna cevap vermek isteyenler için en önemli kitaplardan. Öksüz sayesinde öğrendim ve haklarını Bilge Kültür için geçtiğimiz yıllarda aldım, Türkçesi yakında gelecektir. Millet olma halinin hiç de alışıldık iddialardaki gibi bir manzara çizmediğini, milletin oluşum sürecinin evveliyatını etno-sembolist anlayışa yakın bir şekilde anlatırken, millet olmak gereklidir gibi bir sonuca da varıyor. Akıcılık: 8 İlginçlik:8 Derinlik: 9
20. Savaşan Dünya ve Türkiye – Kamuran Gürün: 2. Dünya Savaşı ve Türkiye’yi anlamak mı istiyorsun? İdeolojik sansürden, perdelemelerden sıkıldın mı? Tam sana göre bir başucu eseri, tek kelimeyle muhteşem. Gürün çok objektif biçimde kaynakları taramış ve yorumdan kaçınarak bir kronoloji çıkarmış. Referansların izini sürüp okumak bile müthiş zevkli, sadece bir kitap sayesinde yüzlerce önemli kaynakla tanışıyorsunuz. Akıcılık: 5 İlginçlik: 7 Derinlik: 9
21. Tarihte ve Bugün Şamanizm - Abdülkadir İnan: Bu alanda Türklerin yazdığı en hamasete kaçmayan, en isabetli eserlerden biridir. Üstelik dönemi nedeniyle İnan bazı otantik verilere de yerinde, yok olmadan evvel ulaşabilmiş. Şamanizmle Müslümanlığın iç içe geçtiği coğrafyalara dair tespitlerine sık atıf yaparım. Eski Türk Dini’ni anlayacağım diyorsanız ilk okumanız gereken kitaplardan. Okuduktan sonra, “Eski Türk Dini islama çok benziyordu” diyenin ağzına kürekle vuracaksınız. Akıcılık: 6 İlginçlik: 8 Derinlik: 9
22. The Language Instinct – Steven Pinker: Ah şu milliyetçiler, keşke aman da nasıl üstünüz geyikleri yerine Pinker, Boroditsky falan okusalardı. Neyse ki bir milliyetçi okudu. Chomsky’nin evrensel gramer tezleri üzerine nazariyesini oturtan Pinker, lisanın bir “içgüdü” olduğunu söylüyor. Bu da Sapir-Whorf hipoteziyle birleştiği zaman benim için çok kıymetli. Zaten best-seller olmuş; Türkçesi de çok yakında okurla buluşacak. Danışmanlık yaptığım Bilge Kültür Sanat yayınevi için geçtiğimiz yıllarda haklarını bizzat aldım, çevirmene yollandı. Akıcılık: 8 İlginçlik: 10 Derinlik:9
23. Türkiye Mektupları - Helmuth von Moltke: Sahafta keşfettiğim kitaplardan. Osmanlı Ordusu’na gözlemci ve eğitimci olarak gönderilen von Moltke Türkler ve yaşamlarına dair kısa ama ilgi çekici bir şahitlik sunuyor. Özellikle Türklerin “keyf”e düşkünleşerek nasıl miskinleştiklerini, yükseliş döneminin mağrur fatihlerini hatırlatarak anlatması çok dokunmuştu. Akıcılık: 6 İlginçlik: 8 Derinlik: 5
24. Türklerin Tarihi – Jean Paul Roux: Roux yabancı tarihçiler arasında açık ara en sevdiğim belki de. Objektifliğini yitirmeyen ama Türkleri, belki de uzun süre onlarla uğraştığı için, gerçekten seven bir adam. Büyük eseri Türk tarihine dair atıf yaptığım ilginç kesitlerin ekseriyetini öğrendiğim kaynaktır. Mutlaka okunmalı. Akıcılık: 8 İlginçlik: 8 Derinlik: 9
25. Why Do People Sing – Joseph Jordania: Müziğin neden evrildiğini çok güzel, biyolojiyle rabıtasını kaybetmeden açıklayan bir kitap. Türkçesi maalesef yok. İlk defa İmam Şamil’in savaş esnasında dans ettiğini ve bunun nedenlerini irdeleyen bir pasajına İlker Küçükparlak vasıtasıyla denk gelmiş, öyle okumuştum. Daha sonra birkaç yazımda değindim, hatta alıntılayanlar da oldu. Akıcılık: 7 İlginçlik: 8 Derinlik: 7
Takip eden liste için burayı tıklayınız.
M. Bahadırhan Dinçaslan
This email address is being protected from spambots. You need JavaScript enabled to view it.
Yorumlar